บุคลิกอุปนิสัยคือ ชะตากรรม

source: รศ. ดร.วรากรณ์ สามโกเศศ
นักปราชญ์ตะวันตกกล่าวไว้อย่างน่าคิดว่า Character is Destiny (บุคลิกอุปนิสัยคือ ชะตากรรม) กล่าวคือบุคคลหนึ่งมีบุคลิกอุปนิสัยเช่นใดก็จะก้าวหน้าหรือมีชีวิตเป็นไป เช่นนั้น

“บุคลิกอุปนิสัย” หมายถึงบุคลิกตลอดจนอุปนิสัยใจคอ เช่น ใฝ่เรียนรู้ รักความจริง เป็นคนใจกว้าง ใจแคบ ซื่อสัตย์ จริงใจ คดในข้องอในกระดูก ขยันบากบั่น ขี้เกียจหลังยาว พึ่งพิงตนเอง กล้าหาญ ขี้ขลาด ฯลฯ ในเรื่องเงินทองก็ได้แก่ การรู้จักใช้เงิน มัธยัสถ์ สุรุ่ยสุร่าย ใช้จ่ายเงินอย่างไร้แผน เป็นต้น
เหตุที่ “บุคลิกอุปนิสัย” เป็นตัวตัดสินความเป็นไปของชีวิตว่าจะประสบความสำเร็จหรือล้มเหลว อยู่รอด อยู่ดี อยู่อย่างปลอดภัย หรือเป็นไปในทางตรงกันข้ามก็เพราะความเชื่อมโยงระหว่างความเป็นตัวตนของ บุคคลหนึ่งกับการดำเนินชีวิตหรือการทำงาน

คนที่มีนิสัยไม่ตรงไปตรงมา เมื่อประกอบกิจกรรมหรือทำงานก็ย่อมกระทำการอย่างไม่ตรงไปตรงมาเช่นกัน และเมื่อเป็นเช่นนี้อยู่เสมอๆ ก็พอจะมองเห็นชะตากรรมของเขาได้ว่าจะเป็นเช่นไร คนเก็บตัวและมีความสัมพันธ์ที่ไม่ดีกับผู้คน เมื่อทำงาน “บุคลิกอุปนิสัย” เช่นนี้ก็ย่อมปรากฏออกมาให้เห็นและมีผลกระทบต่อการทำงานอย่างมิต้องสงสัย

คนที่มี EQ หรือมีวุฒิภาวะทางอารมณ์สูง กล่าวคือมีวินัยตนเอง มีความสามารถในการควบคุมอารมณ์ของตนเอง มีความสามารถในการจัดการความสัมพันธ์ของตนเองกับผู้อื่น ตลอดจนมีความสามารถในการจัดการอารมณ์ของผู้อื่น “บุคลิกอุปนิสัย” เช่นนี้ก็ย่อมช่วยให้ประสบความสำเร็จในชีวิตและในงาน ประสบชะตากรรมที่น่าพอใจ

ลองสังเกตดูก็ได้ว่าคนที่ใจคอคับแคบ เมื่อเป็นนายคนก็จะมีใจคอคับแคบเช่นเดียวกัน เช่น ไม่ยอมรับฟังความคิดเห็นของคนอื่นหรือที่แปลกไปจากที่ตนเองคุ้นเคย งานใดที่ตนเองมิได้เป็นคนริเริ่มก็จะไม่สานต่อ ไม่ว่าจะเป็นสิ่งที่สมควรทำหรือไม่ก็ตาม

ในเรื่องเงินทอง คนที่มีนิสัยใช้จ่ายเงินชนิด “รวยเพื่อจน” กล่าวคือมีเท่าใดก็ใช้จนหมด ไม่มีการวางแผนใช้เงินในอนาคต ไม่รู้ว่าตนเองกำลัง “รวย” เพื่อ “จน” ในอนาคต เช่นเดียวกับผู้ที่มี “บุคลิกอุปนิสัย” ชนิดชอบ “อยู่กินเกินฐานะ” ก็จะประสบกับการมีหนี้สินเสมอเพราะเมื่อใช้จ่ายเงินเกินกว่าฐานะของตนเอง ก็จำเป็นต้องหยิบยืมเงินผู้อื่นมาใช้ก่อน ชะตากรรมชีวิตจะเป็นอย่างใดก็พอมองเห็น

เมื่อชะตากรรมถูกกำหนดด้วย “บุคลิกอุปนิสัย” เช่นนี้ การปรับเปลี่ยนชะตากรรมจึงต้องกระทำด้วยการแก้ไขที่ “บุคลิกอุปนิสัย” หรือพื้นฐานแห่งชะตากรรมเสียแต่แรก


การฝึกฝนให้มี “บุคลิกอุปนิสัย” อันเหมาะสมตามความคิดของ Steven Covey ประกอบด้วยการสร้าง 7 นิสัย ซึ่งได้แก่

1. คิดในเชิงป้องกันมากกว่าแก้ไข (proactive)
2. จะกระทำสิ่งใดให้เริ่มก่อนด้วยการนึกถึงผลที่จะเกิดขึ้น
3. มีหลักในการทำสิ่งต่างๆ อย่างตระหนักในลำดับความสำคัญและอย่างมีจริยธรรม
4. คิดถึงผลที่จะได้ร่วมกันเสมอ (win-win)
5. เริ่มด้วยความพยายามเข้าใจคนอื่นและตามมาด้วยความพยายามให้คนอื่นเข้าใจตน
6. ร่วมมือกับผู้อื่นเพื่อสร้างสรรค์ให้เกิดประโยชน์ยิ่งขึ้น (synergize)
7. มีจิตใจมุ่งมั่นฝึกฝนพัฒนาตนเองอยู่เสมอ